Danas je Svetski dan borbe protiv AIDS-a
Pored već tradicionalnih tribina i brojnih aktivnosti organizovanih na javnim mestima, biće realizovane brojne interaktivne edukacije u školama i na fakultetima, kao i intenzivirano pružanje usluge dobrovoljnog, besplatnog, poverljivog savetovanja i testiranja u institucionalnim savetovalištima za HIV i druge polno prenosive infekcije, kao i na terenu, sa fokusom na pripadnike iz populacija koje su pod povećanim rizikom od infekcije HIV-om.
Nacionalna kampanja povodom obeležavanja 1. decembra u Srbiji počela je krajem novembra i trajaće do sredine decembra.
Zavod za javno zdravlje Leskovac poziva sve koji su imali neko rizično ponašanje u bližoj ili daljoj prošlosti da se posavetuju i besplatno i anonimno testiraju na HIV u Zavodu za javno zdravlje u Leskovac 1 decembra, kao i svakog drugog radnog dana od 8 do 15 časova.
Epidemiološka slika u svetu i Srbiji
Prema procenama UNAIDS-a u svetu krajem 2015. godine više 35 miliona (33–37 miliona) ljudi živi sa HIV-om, što predstavlja značajan porast u odnosu na raniji period (18,7 miliona 1995, odnosno 28,6 miliona 2000. godine). Od početka epidemije oko 78 miliona (71–87 miliona) osoba je inficirano HIV-om, dok je 39 miliona (35– 43 miliona) osoba umrlo od AIDS-a.
Procenjuje se da je u svetu 2,1 miliona osoba novoinficirano HIV-om u 2013. godini (3,5 miliona 2000. godine), od kojih je bilo 240.000 dece – upola manje u odnosu na 2001. godinu (550.000). Tokom 2013. godine od AIDS-a je umrlo 1,5 miliona ljudi, što je značajna redukcija u odnosu na 2005. godinu kada je od AIDS-a umrlo 2,4 miliona osoba u svetu.
U 2013. godini 12,9 miliona osoba inficiranih HIV-om je imalo dostupnu antitetrivirusnu terapiju (5,2 miliona u 2009. godini), što predstavlja tek 37% svih osoba koje žive sa HIV-om u svetu (tri od pet osoba inficiranih HIV-om nema dostupnu ARV terapiju), dok je samo 24% dece inficirane HIV-om dobijalo lekove koji znače život.
Tuberkuloza je i dalje vodeći uzrok umiranja među osobama inficiranim HIV-om u svetu, sa procenjenih 320.000 smrtnih ishoda u 2012. godini.
HIV je vodeći uzrok umiranja među ženama u reproduktivnoj dobi, pri čemu se procenjuje da 54% trudnica koje žive i zemljama sa niskim ili srednjom prihodom nije testirano na HIV. U 2013. godini skoro 60% svih novoinficiranih osoba među mladima uzrasta 15–24 godine su bile adolescentkinje i mlade žene. AIDS je i dalje vodeći razlog umiranja među adolescentima u Africi.
Globalno, muškarci koji imaju seks sa muškarcima imaju 19 puta veći rizik da su inficirani HIV-om u odnosu na opštu populaciju. Učestalost HIV infekcije među osobama koje se bave komercijanim seksualnim radom je 12 puta veća nego u opštoj populaciji. Transrodne žene imaju 49 puta veći rizik od inficiranja HIV-om nego sve odrasle osobe reproduktivne dobi (15- 49 godina). Procenjuje se da je učestalost HIV infekcije i do 28 puta veća među osobama koje injektiraju droge nego u opštoj populaciji.
Zabrinjava procena da značajan udeo HIV pozitivnih osoba u svetu ne zna da je inficiran HIV-om, pri čemu se taj procenat kreće od 30% do 50% u regionu Evrope. Stigma, diskriminacija i socijalna marginalizacija su svakodnevica osoba najteže pogođenih HIV-om, odnosno populacionih grupa koje su najteže dostupne za intervencije u mnogim zemljama (osobe koje se bave seksualnim radom, injektirajući korisnici droga, muškarci koji imaju seksualne odnose sa muškarcima, transrodne osobe, zatvorenici, migranti).
Prema podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” od početka epidemije, 1985. godine, do kraja juna 2015. godine, u Republici Srbiji je registrovano 3214 osoba inficiranih HIV-om, od kojih je 1767 osoba obolelo od AIDS-A, dok je 1187 HIV pozitivnih osoba umrlo (1083 od AIDS-a).
Krajem juna 2015. godine u Srbiji je 2027 osoba živelo sa HIV-om.
Procenjuje se da još 1100 osoba ne zna da je inficirano HIV-om (svaka treća osoba inficirana HIV-om ne zna svoj HIV status).
Broj osoba koje žive sa HIV-om raste, s jedne strane zbog značajno redukovanog umiranja usled primene visoko delotvorne kombinovane antiretrovirusne terapije, a s druge strane zbog porasta broja novodijagnostikovanih osoba inficiranih HIV-om, što je delom rezultat većeg broja osoba testiranih na HIV
Od početka epidemije, 1985. godine, Beograd je najteže pogođen HIV epidemijom (70% svih registrovanih osoba inficiranih HIV-om), pri čemu je polovina svih novootkrivenih osoba inficiranih HIV-om tokom 2014. godine registrovana na teritoriji grada Beograda, ali i najveći broj osoba se testira u Beogradu (polovina svih dobrovoljnih savetovanja i testiranja na HIV tokom 2014. godine je realizovana u Beogradu).
Kao i ranijih godina i ove godine seksualni put prenosa je dominantan, posebno nezaštićeni analni seksualni odnosi, kako među novootkrivenim osobama inficiranim HIV-om, tako i među obolelima i umrlima od AIDS-a (oko 80%).
Karakteristike HIV/AIDS epidemije na području Jablaničkog okruga krajem 2015. godine
• Od 1985. do novembra 2015. godine prijavljeno je 30 inficiranih HIV-om
• Broj obolelih od AIDS je 20, a kod 10 lica je registrovano HIV nosilaštvo.
• U periodu od 1985. do kraja novembra 2015. godina 7 lica je umrlo (6 od AIDS-a)
• Najveći broj infciranih je u opštini Leskovac (14), kao i najveći broj umrlih (4).
• Broj inficiranih muškaraca (28) je znatno veći u odnosu na broj inficiranih žena (2).
• Najveći broj obolelih je uzrasta od 30-39 godina (7) i uzrasta 20 do 29 godina (7), četvoro obolelih je uzrasta 40 do 49 godina, a po 1 oboleli je uzrasta 4 godine i preko 60 godina.
• Dominantan put prenosa HIV infekcije je seksualna transmisija (39%), pri čemu dominira broj muškaraca koji prijavljuju seksualne odnose sa muškarcima (28%). Kod 44% obolelih, nije utvrđen put prenosa infekcije, dok je kod 17% obolelih infekcija nastala putem krvi i derivata krvi.
U Zavodu za javno zdravlje Leskovac od septembra 2002. godine pri Centru za kontrolu i prevenciju boleasti radi Savetovalište za SIDU. Do današnjeg dana kroz savetovalište je prošlo ukupno 487 lica. Svi oni koji žele da saznaju nešto više o HIV infekciji i AIDS-u ili imaju bilo kakve nedoumice u vezi sa ovom bolešću mogu se javiti ovom savetovalištu. Ono radi svakog radnog dana od 800do 1500h. U okviru ovog savetovalištva može se izvršiti i testiranje, koje je tokom cele godine besplatno. Rad savetovališta se zasniva na dobrovoljnom, poverljivom i anonimnom savetovanju i testiranju na HIV.
Centar za kontrolu i prevenciju bolesti i
Centar za promociju zdravlja
